Nowa Gazeta Praska

Tylko na kilka dni mi�dzy 31 maja do 4 czerwca, w samym sercu Warszawy, w s�siedztwie Pl. Defilad, stan�o sze�� kontener�w sk�adaj�cych si� na "Poci�g pomys��w" z interaktywn� wystaw� z Hamburga - Zielonej Stolicy Europy, kt�ry w ten niestandardowy spos�b promuje ide� zr�wnowa�onego rozwoju miast. Poci�g zawita a� do 17 europejskich metropolii. Wystaw� poruszaj�c� zagadnienia konsumpcji, mobilno�ci, energii, urbanistyki i ochrony klimatu jej tw�rcy pragn� zmotywowa� europejskie miasta do stania si� bardziej przyjaznymi dla �rodowiska.

Pocz�wszy od 2010 roku tytu� Zielonej Stolicy Europy ("European Green Capital") b�dzie corocznie przypada� jednemu z europejskich miast, kt�re przyj�o wysokie standardy i sp�jne strategie w zakresie poprawy stanu �rodowiska, stawia przed sob� bie��ce, ambitne cele dalszego zr�wnowa�onego rozwoju i mo�e s�u�y� jako wz�r do inspiracji i na�ladowania dla innych miast, promuj�c najlepsze rozwi�zania w praktycznym dzia�aniu.

W dzisiejszej Europie czterech na pi�ciu obywateli mieszka w miastach i miasteczkach. Na terenach zurbanizowanych koncentruje si� wi�kszo�� wyzwa� zwi�zanych z ochron� �rodowiska, ale tam te� wida� najwi�cej potrzeb zmiany i innowacyjno�ci w podej�ciu do rozwi�zywania problem�w. Nagroda ma promowa� wysi�ki miast odwa�nie stawiaj�cych czo�a wsp�czesnym wyzwaniom zwi�zanym z ochron� �rodowiska.

Pierwsz� Zielon� Stolic� Europy zosta� Sztokholm, w tym roku Komisja Europejska przyzna�a ten tytu� Hamburgowi. To portowe, przemys�owe miasto po�o�one nad �ab� mo�e si� pochwali� du�� ilo�ci� zieleni wzd�u� ulic, w parkach i na skwerach, przestrzeni� przyjazn� dla pieszych i rowerzyst�w. Dawne wysypisko �mieci przemieniono w "G�r� energii" - porasta je trawa, na szczycie pr�d produkuj� wiatraki, na zboczu zainstalowano panele wykorzystuj�ce energi� S�o�ca, a samo wysypisko emituje te� biogaz spalany w elektrowni. Docelowo ca�a energia wykorzystywana w mie�cie ma pochodzi� ze �r�de� odnawialnych. Zmniejszono te� ilo�� miejsc parkingowych dla mieszka�c�w �cis�ego centrum miasta, przeznaczaj�c odzyskane tereny na ziele� i przestrze� publiczn�. Centrum miasta ma by� wolne od samochod�w. Jak u nas, w Hamburgu tak�e budowana jest druga linia metra. Wprowadzono system roweru miejskiego, kt�ry cieszy si� du�ym powodzeniem, a udzia� w podr�ach tym �rodkiem lokomocji ma wkr�tce osi�gn�� 18% (dla por�wnania - w Warszawie to 1-2%). Znakomicie dzia�a te� publiczna komunikacja autobusowa. Urz�dnicy miejscy w trosce o zr�wnowa�ony rozw�j zapobiegaj� tendencji do rozlewania si� nowych osiedli i biur na coraz dalsze peryferia, deweloperzy buduj� na pustych i zdegradowanych przestrzeniach w �rodku miasta, ale istniej�ce tereny zielone s� wy��czane spod zabudowy i zadrzewiane. W samym centrum, na cz�ci teren�w portowych powstaje modelowa, przyjazna mieszka�com i �rodowisku dzielnica HafenCity.

Zr�wnowa�ony �wiat Hamburg buduje ju� od dzi�, tworz�c idee, kt�re stopniowo s� urzeczywistniane. W�r�d nich znalaz�y si� m.in.: darmowy transport publiczny, �ywno�� w zwrotnych opakowaniach, dost�pno�� wytwarzanej lokalnie �ywno�ci ekologicznej, bezpieczne parkingi rowerowe, ogrody dost�pne dla mieszka�c�w ka�dej dzielnicy, pozyskiwanie wody deszczowej oraz podatek od CO2 wytwarzanego w ka�dym gospodarstwie domowym. Przy tym jednak miasto promuje proekologiczne zachowania, szeroko udost�pniaj�c wiedz� na temat najlepszych praktyk, pomagaj�c w dost�pie do odpowiednich rozwi�za� i �rodk�w na ich realizacj�. Tak np. na szerok� skal� jest wykonywana termomodernizacja budynk�w, z poszanowaniem ich warto�ci zabytkowych i wizualnych. Cz�sto polega ona na instalacji pompy ciep�a i baterii s�onecznych. Do ocieplania od zewn�trz stosuje si� umo�liwiaj�c� oddychanie �cian we�n� mineraln�, zamiast tak popularnego u nas styropianu. Miasto w trosce o przyj�te cele klimatyczne uczestniczy w znacz�cy spos�b w kosztach termomodernizacji.

Komisja Europejska wybra�a Hamburg za wzgl�du na aktualny stan �rodowiska, jak i ambitne plany na najbli�sze lata w zakresie ochrony klimatu. Kluczowe znaczenie dla jury mia�o r�wnie� po��czenie rozwoju przemys�owego z ochron� �rodowiska - np. w porcie tiry zosta�y zast�pione przez kolej przewo��c� wszystkie prze�adowywane kontenery (st�d zapewne pomys� na kszta�t wystawy). Budzi to skojarzenia z polsk� kampani� "Tiry na tory", kt�ra poza spo�ecznym poparciem, nie spotka�a si� chyba z zainteresowaniem w�adz �adnego z wi�kszych miast w Polsce.

A jak na tle Hamburga wygl�da nasza stolica? Na wystawie w ramach wymiany do�wiadcze� zaprezentowano przyk�ady z r�nych metropolii, tak�e z Warszawy - Zintegrowany System Zarz�dzania Ruchem i rozbudowa oczyszczalni �ciek�w "Czajka". Nie wiadomo jednak, czy organizatorzy wystawy wiedz�, �e zarz�dzanie ruchem na razie odbywa si� jedynie na niewielkim obszarze miasta, co ma znikomy wp�yw na popraw� warunk�w ruchu, za� oczyszczalni� �ciek�w budujemy dopiero pod gro�b� wysokich kar unijnych za zanieczyszczanie Wis�y. Prawdopodobnie tak�e dopiero urealnienie si� gro�by kary za notoryczne przekraczanie norm zanieczyszczenia powietrza, spowoduje wprowadzenie rzeczywistego priorytetu dla komunikacji zbiorowej (Zintegrowany System Zarz�dzania Ruchem jej nie zagwarantowa�) i przyspieszy tworzenie infrastruktury rowerowej. W tym ostatnim przypadku kwoty zapisane na ten cel w miejskim bud�ecie co roku nie s� w pe�ni wykorzystywane. System roweru miejskiego rodzi si� w b�lach i ma obj�� tylko stref� �r�dmiejsk�, gdzie poruszanie si� na rowerze jest i tak trudne ze wzgl�du na brak bezpiecznej infrastruktury. Urz�dnicy nie potrafi� si� wywi�za� z w�asnych najprostszych obietnic - do dzi� nie stan�o nawet 20 stojak�w rowerowych w lokalizacjach ustalonych podczas zesz�orocznej akcji Gazety Wyborczej "Kr�� Warszawo". I raczej nie chodzi o brak pieni�dzy - koszt jednego stojaka w kszta�cie odwr�conej litery "U", do kt�rego bezpiecznie mo�na przypi�� rower razem z ram� to 200-300 z�. Cho� na plus mo�na nam zapisa� dobr� sie� tramwajow�, to nie jest ona rozbudowywana wraz z rozrastaj�cym si� miastem - pierwsza od lat ca�kowicie nowa linia b�dzie wiod�a Mostem P�nocnym na Tarchomin. Warszawa nie ma zintegrowanego systemu zagospodarowania odpad�w komunalnych, opartego na zasadzie 3R: ograniczenie ilo�ci odpad�w, ponowne u�ywanie tych, kt�rych nie uda�o si� zredukowa�, przetwarzanie surowc�w, kt�rych nie mo�na u�y� ponownie.

Brak wizji zagospodarowania miasta w zr�wnowa�ony spos�b prowadzi do niekontrolowanej zabudowy teren�w podmiejskich oraz presj� urbanizacyjn� na cenne obszary zielone wewn�trz miasta, co pogarsza warunki �ycia i sprzyja znanemu kiedy� z miast Zachodniej Europy, patologicznemu procesowi stopniowego wyludniania si� dzielnic centralnych.

Czy Warszawa ma szanse na tytu� Zielonej Stolicy Europy? Je�li nie nast�pi zauwa�alna zmiana polityki miasta w powy�szych sprawach, jest to ma�o prawdopodobne w najbli�szym dziesi�cioleciu. A czy sama wystawa spe�ni swe cele edukacyjne, zara�aj�c osoby odpowiedzialne za decyzje ide� "zielonej Warszawy"? - zobaczymy wkr�tce.

Karolina Krajewska